ที่นอนแบบใดหรือนอนอย่างไรจึงจะเป็นสุข
ที่นอนยางพารา ปูด้วยผ้าไหม หรือ นอนในห้องนอนที่กว้างใหญ่ นอนแล้วจะเป็นสุขไหม
มาลองฟังพระพุทธเจ้ากันว่าพระองค์ได้ทรงตรัสไว้ว่าอย่างไร
พราหมณ์! ที่นั่งสูง ที่นอนใหญ่ทั้งหลายเหล่าใด คือ เตียงเท้าสูง,บัลลังก์, ผ้าโกเชาว์ขนยาว ฯลฯ ที่นอนมีหมอนข้างแดงทั้งสองข้าง (รวม ๒๐ ชนิด ที่นิยมเป็นของสูงในยุคนั้น) นั้น เป็นของหาได้ยากสำหรับบรรพชิต,
อีกประการหนึ่ง ครั้นได้มาแล้ว ก็ย่อมไม่สมควรแก่การบริโภค. พราหมณ์! ที่นั่งสูง ที่นอนใหญ่ สามชนิด ที่เราหาได้ง่าย ไม่ลำบาก ไม่ฝืดเคืองในบัดนี้.
สามชนิด คืออะไรเล่า? คือ ที่นั่งสูง ที่นอนใหญ่ อันเป็นทิพย์ อันเป็นพรหมและเป็นอริยะ.
พราหมณ์! ในโลกนี้, เราเข้าอาศัยบ้านหรือนิคมใดอยู่ เวลาเช้า ครองจีวร เที่ยวไปบิณฑบาตในบ้านหรือนิคมนั้น.
ครั้นเวลาหลังอาหารกลับจากบิณฑบาตแล้ว เที่ยวไปตามแนวป่า.
เรานั้น,วัตถุใดมีอยู่ในที่นั้น ๆ จะเป็นหญ้าหรือใบไม้ก็ตาม,
คร่ามาแล้ว (ทำเป็นที่รองนั่ง) นั่งคู้บัลลังก์ตั้งกายตรงดำริสติเฉพาะหน้า,
เรานั้นสงัดจากกามและอกุศลธรรมทั้งหลาย ย่อมเข้าถึงฌานที่ 1 ...ที่ 2 ...ที่ 3ที่ 4 อันไม่มีทุกข์ไม่มีสุข มีแต่สติอันบริสุทธิ์ เพราะอุเบกขาแล้วแลอยู่,
พราหมณ์! เราขณะเมื่อเป็นอย่างนี้ถ้าเดินอยู่, ในสมัยนั้นสถานที่ตรงนั้น ก็ชื่อว่า ที่จงกรมทิพย์,
ถ้ายืนอยู่ สถานที่ตรงนั้น ในสมัยนั้นก็ชื่อว่า ที่ยืนอันเป็นทิพย์,
ถ้านั่งอยู่ สถานที่ตรงนั้น ในสมัยนั้น ก็ชื่อว่าอาสนะทิพย์,
ถ้าสำเร็จการนอน อยู่สถานที่ตรงนั้น ในสมัยนั้น ก็ชื่อว่าที่นอนอันเป็นทิพย์,
พราหมณ์! นี่แล ที่นั่งนอนสูงใหญ่อันเป็นทิพย์ ซึ่งในบัดนี้ เราหาได้ง่าย ไม่ลำบากฝืดเคืองเลย.
( ทีนอนอันเป็นพรหมและเป็นอริยะ ก็ทรงตรัสไว้เป็นอย่างเดียวกัน )
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ บาลี มหาวรรค ติก. อํ. ๒๐/๒๓๓/๕๐๓. ตรัสแก่พราหมณ์และคหบดี ชาวบ้านเวนาคปุระ แคว้นโกศล.
กุมาร! เราเป็นผู้นอนแล้วเป็นสุข บรรดาคนเหล่าใด ที่นอนแล้วเป็นสุขในโลกนี้ เราเป็นผู้หนึ่งในบรรดาคนเหล่านั้น.
กุมาร! เราจักย้อนถามท่านในเรื่องนี้ ท่านจงตอบโดยประการที่ควร.
กุมาร ! ท่านจักเข้าใจว่าอย่างไร
เรือนมียอด ของคหบดี หรือของบุตรคหบดี ที่ฉาบทาแล้วทั้งขึ้นและลง ไม่มีลม มีลิ่มสลักอันขัดแล้ว มีหน้าต่างอันปิดสนิทแล้ว ในเรือนนั้น มีเตียงบัลลังก์ ลาดด้วยผ้าขนสัตว์สีดำชนิดมีขนยาวสี่องคุลี ลาดด้วยเครื่องลาดขาว ทำด้วยขนสัตว์ ด้วยเครื่องลาดขนสัตว์ มีดอกเป็นกลุ่มก้อน มีฟูกอันสูงค่า ทำด้วยหนังชะมด มีเพดานวิจิตรยิ่ง มีหมอนแดงทั้งสองข้าง,
ในที่นั้น เขาจุดประทีปน้ำมันไว้ มีปชาบดีสี่คนคอยบำเรอน่าอิ่มเอิบใจ.
ท่านจะเข้าใจว่าอย่างไร คือ เขาผู้นอนแล้วในที่นั้น จะนอนเป็นสุข หรือหาไม่
“พระองค์ผู้เจริญ! เขาเป็นผู้นอนแล้วเป็นสุข เป็นผู้หนึ่งในบรรดาผู้นอนแล้วเป็นสุขในโลกนี้”
กุมาร! ความร้อนรึงอันเกิดจากราคะ ที่เป็นไปทางกายหรือทางจิตก็ตาม ชนิดที่เมื่อเขาถูกมันเผาแล้ว ย่อมนอนเป็นทุกข์นั้น จะพึงบังเกิดขึ้นแก่คหบดี หรือบุตรคหบดีคนนั้นบ้าง มิใช่หรือ
“อย่างนั้น, พระองค์”
กุมาร! ก็เมื่อคหบดี หรือบุตรคหบดี ต้องเร่าร้อนนอนทุกข์เพราะความร้อนรึงอันเกิดจากราคะใด ๆ, ราคะนั้น เราตถาคตละมันได้ขาด ถอดขึ้นได้กระทั่งรากเง่า ทำให้เป็นเหมือนตาลยอดด้วนไม่ให้มี ไม่ให้เกิดอีกต่อไป เพราะฉะนั้นเราจึงนอนแล้วเป็นสุข
( ต่อแต่นี้ มีการกล่าวถึงความร้อนรึงอันเกิดจากโทสะ โมหะ โดยทำนองเดียวกัน.)
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ บาลี ติก. อํ. ๒๐/๑๗๔/๔๗๔. ตรัสแก่หัตถถะ อาฬวกะที่ป่าประดู่ลาย, ในที่นี้ตรัสอาลปนะว่ากุมาร.
